II Festiwal Polarny - relacja

W II Festiwalu Polarnym wzięli udział naukowcy prof. Jacek Jania, (przewodniczący Komitetu Badań Polarnych PAN, specjalizuje się w badaniach dynamiki lodowców i ich interakcji z klimatem), prof. Jan Marcin Węsławski (kierownik Zakładu Ekologii Morza IO PAN, prowadzi badania w dziedzinie ekologii morskich wód przybrzeżnych), docent dr hab. Piotr Głowacki (kierownik Zakładu Badań Polarnych i Morskich IGF PAN, prowadzi szeroko pojęte badania abiotycznego środowiska polarnego), dr Tomasz Janecki (zastępca dyrektora Zakładu Biologii Antarktyki PAN, hydrobiolog i płetwonurek). Dr T. Janecki i docent P. Głowacki opowiedzieli o całorocznych stacjach polarnych – im. Henryka Arctowskiego na Wyspie Króla Jerzego oraz im. Stanisława Siedleckiego w fiordzie Hornsund na Spitsbergenie. Docent P. Głowacki zaznaczył także rolę uniwersyteckich sezonowych stacji badawczych na Spitsbergenie jak i polskich statków naukowych. Profesorowie J. Jania i J.M. Węsławski skupili się w swoich wykładach na problemach związanych z globalnym ociepleniem, jego wpływie na lodowce w rejonach polarnych oraz różnorodność biologiczną w Arktyce. Prof. Jania zwrócił uwagę na to, że nie da się już zatrzymać coraz szybszego ruchu lodowców, zwiększonego ich cielenia się do fiordów oraz podnoszenia się światowego poziomu wód w oceanach. Prof. Węsławski wskazał, że wraz ze wzrostem temperatury w wodach Atlantyku w okolicy Spitsbergenu zmieniła się także fauna morska. Organizmy zimnolubne zastępowane są liczniejszymi organizmami z cieplejszych rejonów. Z pozoru pozytywny wzrost różnorodności biologicznej może mieć jednak negatywny skutek dla tak dobrze znanych zwierząt rejonów Arktyki – ptaków, fok i niedźwiedzi polarnych, które połączone są łańcuchem pokarmowych z organizmami zimnolubnymi. Wszyscy naukowcy w swoich wykładach opierali się na wynikach badań z ostatnich kilku lat i wskazali na udział polskich badaczy w ich uzyskaniu.

W tej edycji festiwalu udział wzięli goście z zagranicy. Josef (Pipan) Řehák jun., przedstawiciel czesko-polskiej grupy glacjospeleologicznej, opowiedział o czeskich wyprawach na Spitsbergen w latach 1988-2007. Prezentacja ta była dedykowana pamięci Josefa (Pepa) Řeháka sen., jednego z bardziej znanych speleologów w Czechach i w Polsce, który zmarł pod koniec zeszłego roku po długiej walce z rakiem. Choroba ta nie przeszkodziła mu w organizacji i kierowaniu wyprawami na Spitsbergen. Jego działalność na Spitsbergenie miała dwa cele – łączyła eksploracje lodowców i ich wnętrz z badaniami glacjologicznymi i biologicznymi.

Część eksploracyjna festiwalu tworzyła jedną zamkniętą całość. Na początku dwójka śmiałków przypływa na kajakach po morzu pod wielką skalną ścianę i wspina się na nią. To jednak ciągle za nisko dla uczestników festiwalu. Tak więc kolejna dwójka śmiałków nie zważając na niepogodę zdobywa najwyższy szczyt na Alasce. W Arktyce wyżej się już nie da. Na tym jednak oni nie kończą i spływają na canoe pobliską rzeką aż do jej ujścia do morza. No i skoro dotarliśmy już nad morze to uczestnicy festiwalu mogli się spodziewać tylko jednego – opowieści o żeglowaniu po zalodzonych wodach mórz i oceanów polarnych.
David Kaszlikowski, który wraz z Elizą Kubarską stanowią jeden z bardziej skutecznych polskich teamów specjalizujących się we wspinaczce wielkościanowej, zapoznał nas z problematyką zdobywania morskich klifów z jakimi napotkali się podczas wyprawy Hannah Greenland Expedition 2007. Wytyczyli wtedy nową drogę na najwyższym klifie świata Thumbnali w rejonie fiordu Torssukatak w południowej Grenlandii.

O swoich wyczynach na Alasce opowiedzieli Lech i Wojciech Flaczyńscy, którzy w 2007 roku odbyli nietypową wyprawę – najpierw zdobyli najwyższy szczyt Ameryki Północnej – McKinley, a następnie spłynęli rzeką Kuskokwim.

Jednym z najważniejszych osiągnięć w eksploracji Arktyki było pokonanie przejścia Północno-Zachodniego przez Amundsena w latach 1903-1906. W roku 2006 młoda załoga jachtu s/y „Stary” powtórzyła ten wyczyn w trakcie wyprawy QNT Northwest Passage podczas której został zrealizowany film „W poszukiwaniu Legendy”. O tym rejsie, jak i filmie opowiedział Dominik Bac i Claudia Cardenas.

Podczas festiwalu odbyło się otwarcie wystawy fotograficznej „Ptaki Spitsbergenu” autorstwa Mateusza Moskalika. Na terenie Centrum Edukacji KPN prezentowane były także inne przyrodnicze prace fotograficzne autorstwa: Piotra Angiela, Kasi Huzarskiej, Tomasza Janeckiego, Mateusza Moskalika, Grześka Okołowa, Romana Rogozińskiego. Jedną z atrakcji fotograficznej części festiwalu była wystawa prac Włodzimierza Puchalskiego z Arktyki (wyprawy z lat 1957 i 1958) oraz Antarktyki (wyprawa z przełomu 1978 i 1979 roku). Ten element festiwalu związany był z obchodami 100-lecia urodzin naszego znamienitego fotoprzyrodnika.

Oprócz prelekcji i prezentacji zdjęć zaprezentowano także sprzęt używany przez badaczy i eksploratorów rejonów polarnych jak i pamiątki z nimi związane. Można było zobaczyć ubiory stosowane przez naukowców w latach 70-tych zeszłego stulecia jak i współcześnie, kombinezon nurkowy i suchy kombinezon do eksploracji jaskiń w lodowcach z pełnymi wyposażeniami, zabytkowe rakiety śnieżne, wypchane pingwiny, żebra i kręgi wielorybie, ostrze harpuna wielorybniczego, pazury niedźwiedzia polarnego.
Festiwal ściągnął do Izabelina miłośników rejonów polarnych z całej Polski. Wszystkie elementy festiwalu cieszyły się dużym zainteresowaniem. Dla tych którzy wytrwali do samego końca mogli ogrzać się przy ognisku i porozmawiać z prelegentami. Po dniu pełnym wrażeń pozostaje nam czekać na kolejną edycje festiwalu polarnego wiosną 2011 roku.

Organizatorzy:
Arktyka – wyprawy przyrodniczo-fotograficzne, Kampinoski Park Narodowy, Wydawnictwo Epograf
Sponsorzy:
F-system, Lowepro, Giotto’s, K-consult, SIGMA, Lexar, PELI, GRAFF
Patroni medialni:
National Geographic Traveler, n.p.m., Góry, Extremium, Globtroter, Geozeta.pl, onet.pl
Patroni:
Komitet Badań Polarnych PAN, Zakład Badań Polarnych i Morskich IGF PAN, Zakład Ekologii Morza IO PAN, Zakład Biologii Antarktyki PAN, Związek Polskich Fotografów Przyrody, Polski Związek Alpinizmu