Był pierwszym proboszczem zakopiańskiej parafii, ale i z zamiłowania taternikiem. W Tatrach jest upamiętniony Przełęczą Stolarczyka, w Zakopanem ma swoją ulicę, a kiedyś miał dom turystyczny. Wśród gości przybywających w Tatry w wieku XIX uchodził za znawcę góralszczyzny.
Przypomnijmy najważniejsze fakty z życia Stolarczyka w Zakopanem. W 1842 r. został on wyświęcony na kapłana, wcześniej skończył podolinieckie gimnazjum pijarów. Tam zdobył wszechstronne wykształcenie. W dniu 29 listopada 1847 r., został instytuowany w Zakopanem, a 6 stycznia 1848 r. instalowany jako pierwszy proboszcz w Zakopanem.
Przyjeżdżali do niego na plebanię wybitni Polacy, mieszkali u niego: Jan Matejko i Henryk Sienkiewicz, przyjaźnił się z Tytusem Chałubińskim. Bardzo barwny obraz tej postaci dał Ferdynand Hoesick w książce „Legendowe postacie zakopiańskie”. Stolarczyk szybko zainteresował się górami i zaczął chodzić po Tatrach, skoro już w 1849 r. był na niższym wierzchołku Świnicy (na wyższy wówczas się jeszcze nie wyprawiano), zdobył w Tatrach: 1867 Baranie Rogi, Lodowy Szczyt, 1874 Gierlach (VIII wejście na ten szczyt, jak podają Paryscy).
Ponadto zwiedził wiele szczytów w Tatrach Wysokich, Bielskich i Zachodnich. Miał przygodę z wejściem na Giewont przez grań tzw. Długiego Giewontu, kiedy wszedł w trudne miejsce i omal nie spadł. Od nieszczęścia uratowali go wezwani na pomoc górale (juhasi) z Kondratowej. Jak słusznie piszą Paryscy w „Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej”, swymi licznymi wycieczkami na najwyższe szczyty Tatr, doprowadził do rozwoju zawodu przewodnika tatrzańskiego.
Górale odnosili się do niego z szacunkiem – gdyż jak podaje Hoesick – imponował im posturą, wzrostem i siłą. Stolarczyk doprowadził od znacznego podniesienia się moralności i oświaty wśród górali – był jednak księdzem o dość liberalnych poglądach, skoro w czasie mszy św. Pozwalał hrubym gazdom na zapalanie fajki od świecy w ołtarzu głównym. W zbiorach Muzeum Tatrzańskiego znajduje się kilka zdjęć ks. Stolarczyka, jego teksty oraz film „Ks. Józef Stolarczy”, zrealizowany przez Jacka Zygadłę w cyklu „Zdobywcy Karpat”.
Tekst: Wojciech Szatkowski, Muzeum Tatrzańskie
Źródło:
www.nieznanetatry.pl
