1. Oceń sytuację
Oceń sytuację: poszukaj charakterystycznych miejsc, które mógłbyś zlokalizować na mapie, policz, ile czasu mogło upłynąć od minięcia ostatniego rozpoznanego przez ciebie punktu. Wyłącz telefon komórkowy, by oszczędzić baterie – później może być jeszcze bardziej potrzebny.
2. Zorientuj mapę i określ swoje miejsce
Jeśli masz kompas, określ kierunek północny, a następnie zorientuj mapę. W zdecydowanej większości drukowanych map ich górna krawędź zwrócona jest na północ. Mapy zorientowane inaczej są wyraźnie oznaczone i opisane. Następnie możesz przystąpić do odnalezienia swojego miejsca w terenie i odszukania go na mapie. Zwróć uwagę na wszelkie charakterystyczne punkty, które zapamiętałeś podczas marszu: mijany mostek, strumyk, po którego brzegu się poruszasz, kapliczkę, łąkę, samotną skałę itp. Niezwykle pomocny może być też czas wędrówki – przeliczając go na kilometry i mierząc odległość od punktu startu, mocno zawężasz obszar, na którym możesz się znajdować.
3. Przyroda i gwiazdy
Jeśli nie masz kompasu, możesz wyznaczyć kierunki świata, korzystając z „podpowiedzi” przyrody i gwiazd. Północ określisz za pomocą Gwiazdy Polarnej. Aby ją odnaleźć, musisz cztero-, pięciokrotnie przedłużyć „ku górze” odcinek znajdujący się między tylnymi kołami Wielkiego Wozu. Inną wskazówką może być mech, który rośnie głównie na północnej części drzewa. Warto także pamiętać – zwłaszcza wiosną – że południowe stoki są mocniej nasłonecznione i przez to szybciej tracą śnieg.
4. Wyznacz azymut
Ważną funkcją kompasu czy busoli jest wyznaczanie azymutu. Azymut jest to kąt zawarty między kierunkiem północnym a danym kierunkiem, w którym zamierzasz się poruszać. Umiejętność ta jest bardzo pomocna w utrzymaniu właściwego kierunku marszu, szczególnie gdy brak jakichkolwiek innych punktów orientacyjnych, na przykład nocą, podczas mgły, w gęstym lesie itp. Możesz wyznaczyć azymut na mapie – musisz dokładnie wiedzieć, gdzie się znajdujesz – określając kierunek marszu na wybrany cel, którego nie widzisz, a który udało ci się zlokalizować na planie. Możesz też wyznaczyć azymut w terenie, nie wiedząc dokładnie, gdzie się znajdujesz, ale widząc na przykład z wierzchołka góry dach schroniska, zanim
wejdziesz w las i stracisz go z oczu.
5. Nawiguj za pomocą GPS
Posiadając urządzenie do nawigacji satelitarnej, możesz dokładnie określić swoje położenie. Jeśli masz ponadto wczytaną mapę danego terenu, to tym łatwiej będzie ci się odnaleźć. Przydatną funkcją jest automatyczne zapamiętywanie punktów trasy przez twoje urządzenie. Dzięki temu zawsze – o ile GPS znajdzie sygnał, co może być utrudnione na przykład w gęstej mgle – niemal jak po sznurku wrócisz do punktu, z którego wyruszyłeś.
Korzystając z GPS-a, powinieneś ustawić konkretny „układ odniesienia” (na ogół znajdziesz tę funkcję w menu ustawienia, pod hasłem system lub jednostki). W Polsce jest to WGS 84 – siatka stosowana przez krajowe służby ratownicze, a także prawie wszystkie mapy papierowe z wrysowaną siatką GPS.
6. Sprawdź, jak wysoko jesteś
Altimetr jest to instrument pokazujący wysokość nad poziomem morza. Bazuje najczęściej na ciśnieniu atmosferycznym lub/i temperaturze (wysokość możemy oczywiście odczytać także z odbiornika GPS). Mając ten parametr, możesz go odnieść do wysokości zaznaczonych na mapie w postaci poziomic. Dodatkowo znając wysokość, na jakiej znajduje się miejsce, z którego rozpocząłeś wędrówkę (na przykład parking, jezioro itp.), a także wysokość miejsca docelowego (na przykład szczytu, schroniska), możesz określić, jak wysoko jesteś względem tych punktów i jaka deniwelacja została ci jeszcze do pokonania. Informacja ta będzie cenna zwłaszcza podczas wspinaczki w górach. Wiesz wówczas, ile ściany w pionie zostało ci do szczytu lub z jaką prędkością pionową się wspinasz, a to z kolei może ułatwić decyzje o dalszej wspinaczce lub konieczności wycofania.
7. Sprowadź pomoc
W przypadku gdy zgubiłeś drogę, nie udało ci się ustalić dokładnego położenia, a określenie kierunków nic ci nie daje i nie masz pomysłu, w którą stronę powinieneś iść, pozostaje ci tylko powiadomienie służb ratunkowych, które przekażą ci dalsze wskazówki. Jeśli jest to niemożliwe, bo na przykład nie masz zasięgu albo rozładował się telefon, to pozostaje ci poruszanie się w jednym kierunku, najlepiej zgodnie z nachyleniem stoku, do doliny czy koryta rzeki, które doprowadzą cię do siedlisk ludzkich. Pomocne mogą też być wszelkie kable telefoniczne widziane z oddali, dym z komina, odległe światła. Najważniejsze, byś zachował spokój i nie panikował.
GÓRY nr 5 (216, maj 2012)