ŁOMNICA (Lomnický stít) 2632 m

Jeden z najwspanialszych szczytów Tatr Wysokich (Słowacja), a drugi pod względem wysokości. Wznosi się w bocznej grani odchodzącej na pd.-wsch. od leżącego w Grani Głównej – Wyżniego Baraniego Zwornika.

Kopuła szczytowa Łomnicy oddzielona jest: Przełączką pod Łomnicą od Małej Pośledniej Turniczki (od pn.- zach.), Wyżnią Miedzianą Przełączką od Miedzianego Muru (od pn.- wsch.) i Łomnicką Szczerbiną od Łomnickiego Kopiniaka (od pd. i pd.-wsch.). Od Łomnicy – która jest ważnym zwornikiem tatrzańskim – rozchodzą się trzy potężne granie:
ku pn.- zach. – grań ciągnąca się poprzez Durny Szczyt i Baranie Rogi do Grani Głównej, ku pn.- wsch. – grań, w której wznoszą się Widły, Kieżmarskie Szczyty i Rakuska Czuba oraz ku pd.- pd. wsch. – Łomnicka Grań.
Łomnicę otaczają trzy doliny: od pd.- zach. i zach.– Dolina Małej Zimnej Wody wraz z Doliną Pięciu Stawów Spiskich; od pn.– Dolina Dzika (odnoga Doliny Kieżmarskiej) wraz z Miedzianą Kotliną; od pd.- wsch. – Dolina Łomnicka.
Na pd.-wsch. końcu wydłużonego wierzchołka Łomnicy znajdują się budowle: górnej stacji kolejki linowej wraz z bufetem, obserwatorium astronomicznego i hydrometeorologicznego oraz stacji przekaźnikowej telewizji. Na grani szczytowej jest urządzona dla turystów kamienna promenada otoczona stalową balustradą, tuż za którą znajduje się betonowy słupek, oznaczający jej dawny wierzchołek (budynek stacji jest wyższy).
Nazwa szczytu pochodzi od przepływającego przez Dolinę Łomnicką potoku Łomnica i jest starą nazwą słowiańską (od słowa: „łom”- odłam skalny) na oznaczenie bystrych strumieni górskich, które przy wysokim stanie wody toczą duże kamienie. Wśród wszystkich szczytów tatrzańskich jest Łomnica jednym z najsłynniejszych, o najbogatszej historii i zajmuje wyjątkową pozycję w dziejach taternictwa (zach. ściana ze słynną Hokejką), turystyki, badań naukowych, a także poszukiwania skarbów i wysokogórskiego górnictwa. Ze względu na swe piękno Łomnica była uwieczniana od bardzo dawna przez zauroczonych nią malarzy i pisarzy.
Z dołu opisywany szczyt najwspanialej prezentuje się od strony Tatrzańskiej Łomnicy i znad Łomnickiego Stawu. Jej potężna sylwetka dominuje w panoramach z otaczających go szczytów: Lodowego, Durnego, Pośredniej Grani i Kieżmarskiego. Panorama ze szczytu (objaśniona brązowymi tablicami przy promenadzie) jest wyjątkowo piękna i rozległa, ale ustępuje widokowi z Rysów czy z Zadniego Gierlacha. Słowacki znawca Tatr Ivan Bohuš tak się nią zachwycał w 1962 roku: „Około trzystu wyraźniejszych szczytów i turni wystercza z grzbietów tatrzańskich, a gdy się na nie patrzy z drugiego co do wysokości wierzchołka całego pasma – wyglądają jak fale wzburzone wiatrem i nawałnicą”. Szczególnie imponujące są bliski masyw Lodowego i Durnego oraz poszarpana Grań Wideł.
Na wierzchołek Łomnicy można wyjechać kolejką linową z Tatrzańskiej Łomnicy. Dolną część trasy na odcinku do Łomnickiego Stawu obsługuje wyciąg z automatycznie przepinanymi czteroosobowymi kabinkami (92 sztuki), który poprzez stację pośrednią „Start” pokonuje 595 m różnicy wzniesień w ciągu 21 minut. Dawniej była również druga nitka ze stacji początkowej obok Grand Hotelu „Praha”, którą kursowały dwie duże kabiny po 30 miejsc każda, ale obecnie jest zlikwidowana. Na górnym odcinku Łomnicki Staw – Łomnica kursuje jeden piętnastoosobowy wagonik, który pokonuje wniesienie 856 metrów w ciągu 7 minut.

Pierwsze znane wejście: Robert Townson i dwóch strzelców kozic ze wsi Stara Leśna, 17.08.1793 r., ale prawdopodobnie już w latach 1760-1790, drogą przez Miedziane Ławki dotarł na szczyt Jakob Fabri, przy okazji prowadzonych w tym rejonie robót górniczych.
Pierwsze znane wejście zimą: Theodor Wundt i przewodnik Jakob Horvay, 27.12.1891 r.

OPIS WEJŚCIA TURYSTYCZNEGO

Na wierzchołek nie prowadzą żadne szlaki turystyczne, toteż – wedle obowiązującego prawa – można nań wejść tylko w towarzystwie uprawnionego przewodnika tatrzańskiego. Na Łomnicę wiedzie szereg dróg dostępnych dla doświadczonych turystów i niektóre z nich mają sztuczne ubezpieczenia: klamry i łańcuchy. Najtrudniejszy wariant wejścia od Łomnickiego Stawu przez Cmentarzysko i Przełęcz w Widłach został opisany w „Kąciku Tatrzańskiego Turysty” omawiającym Wielki Szczyt Wideł (GÓRY 6/2003).

A oto dwa inne, również ciekawe, warianty wejścia na Łomnicę.

Wariant A

To najłatwiejszy i najkrótszy sposób wejścia na szczyt od Łomnickiej Przełęczy nową ścieżką (pod pd. granią i przez pd. żleb). Skala trudności „ 0+”, czyli „łatwo”. Czas przejścia ok. 1 godz. 30 min. Droga jest dobrze ubezpieczona i łatwa orientacyjnie.

Na Łomnicką Przełęcz można wyjechać wyciągiem krzesełkowym lub wejść wygodną (dawniej znakowaną, a obecnie zamkniętą) ścieżką turystyczną od Łomnickiego Stawu. Z Łomnickiej Przełęczy idziemy ku pn.-zach. w górę szerokim, trawiasto-kamienistym grzbietem pd. grani Łomnicy aż pod wierzchołek Łomnickiej Kopy na wysokości ok. 2400 m (40 min.), gdzie spotykamy olbrzymią, spadzistą płytę zwróconą w prawo. Teraz kierujemy się na lewo od tej płyty w górę rynną, po czym ukosem w prawo ku górze trawersem, omijając kopiasty wierzchołek Łomnickiej Kopy i dochodząc tuż pod płaskie siodełko Niżniego Łomnickiego Karbu. Następnie udajemy się percią na prawo od ostrza grani, trawiasto-piarżystymi półkami, aż do skalistej rynny biegnącej równolegle do grani. Początek rynny tuż przy grani pokonujemy przy pomocy łańcucha krótko w górę i dalej trawersem (15 m łańcuchów) aż do kolejnych łańcuchów i klamer wiodących w górę nową skalistą rynną, którą ukosem w prawo do pd. żlebu Łomnicy. Teraz wspinamy się żlebem w górę w zygzak 50 m, najpierw skałami po jego lewej stronie skośnie w lewo, a następnie ukosem w prawo na dno żlebu, gdzie w prawo (przy pomocy wolno zwisającego łańcucha) w poprzek stromej i gładkiej płyty – zwanej Lament Emericzye’go – na małe, skaliste wcięcie, znowu w pd.-wsch. żebrze, ale już nad płytą. Teraz robimy trawers w lewo, z powrotem do pd. żlebu i w górę idziemy jego dnem po płytowych skałach (strome miejsce z łańcuchem zwie się Płaczka Emericzye’go) aż w pobliże wierzchołka, gdzie żleb przechodzi w zbyt spadziste płyty. Dalej w lewo ku górze na grań (ekspozycja), którą jeszcze w prawo 30 m, skalistymi stopniami na wierzchołek Łomnicy.
 
Wariant B

To Droga Jordána wiodąca na Łomnicę z Doliny Pięciu Stawów Spiskich. Jest to najtrudniejsza droga turystyczna w Tatrach, która wprawdzie jest ubezpieczona (nie we wszystkich najtrudniejszych miejscach), ale bardzo eksponowana. Na mnie osobiście przejście tej trasy (pierwszej w towarzystwie Vlado Tatarki) zrobiło wielkie wrażenie oraz sprawiło mi dużo satysfakcji. Innym, jeszcze trudniejszym i dłuższym, wariantem tej drogi jest wejście na Łomnicę poprzez Durny Szczyt i zostanie opisane w artykule poświęconym temu szczytowi.
Przejście całego wariantu B trwa ok. 3 godz. i składa się z trzech etapów o różnej skali trudności.

Etap 1
Schronisko Téry’ego – Wyżnia Poślednia Przełączka. Skala trudności „0+”, czyli „łatwo”. Czas przejścia 2 godz.
Od schroniska ku pn.-wsch. początkowo niemal poziomo dnem doliny przez potok i po trawkach przetykanych głazami. Następnie lekko ku górze skośnie w prawo po rumowisku do Klimkowego Żlebu zbiegającego z Klimkowej Przełęczy. Jest to pierwszy wybitny żleb za skałami Durnego Szczytu i w prawo zakręca on, spadając do Doliny Małej Zimnej Wody. Wzdłuż tego żlebu idziemy za kopczykami w górę, najpierw skałami po jego lewej stronie, po stromych, dobrych stopniach (w jednym miejscu klamra na gładkiej ściance), a potem po usypistym piargu, zalegającym jego dno lub skałami po prawej stronie aż do miejsca, gdzie w prawo ku górze odchodzi piarżysty zachód. Zachodem tym przez przełączkę w górę do górnej części Żlebu Breuera. Dalej żlebem po głazach i piargach z odchyleniem w prawo w górę na Wyżnią Poślednią Przełączkę.

Etap 2
Wyżnia Poślednia Przełączka-Przełączka pod Łomnicą. Skala trudności „II”, czyli „dość trudno”. Czas przejścia 35 min.
Z przełączki łukiem od lewej strony na sterczący nad nią ząb skalny. Następnie nieco w dół na stronę Doliny Dzikiej, po czym obchodzimy blok szczytowy Pośledniej Turni wąską, eksponowaną skalistą półką (klamra i łańcuch) i wreszcie w górę niską ścianką na siodełko leżące tuż na pd.-wsch. od bloku szczytowego Pośledniej Turni. Z siodełka ku pd.-wsch. w dół wąską granią poprzez kilka stopni skalnych, na Poślednią Przełączkę. Dalej w tym samym kierunku w górę wąską granią, po czym poniżej przewieszonego zęba, po stronie Doliny Dzikiej, poza eksponowany węgieł (najtrudniejsze miejsce, brak ubezpieczeń). Następnie znowu granią i skalisto-piarżystą półką po jej lewej stronie (obchodząc wierzchołek Małej Pośledniej Turniczki) aż do Przełączki pod Łomnicą.

Etap 3
Przełączka pod Łomnicą- Łomnica. Skala trudności „ I”, czyli „nieco trudno”. Czas przejścia 30 min.
Z przełączki po stronie Doliny Dzikiej w górę skalnymi stopniami i półkami w pobliżu grani, która zagina się tutaj nieco w prawo. Już dość wysoko, w lewo skalną półką (łańcuch) do górnej części kociołkowatego wgłębienia ograniczonego z prawej strony pn.- zach. granią Łomnicy, a z lewej – ścianą zach. krawędzi pn. ściany szczytowej Łomnicy. Osiągamy tutaj dolny wylot pionowego, płytkiego, dwudziestometrowego komina. Jest to Komin Franza. Tym kominem przy pomocy klamer i dwóch łańcuchów (ekspozycja i wytężająca wspinaczka) pionowo w górę na pn.- zach. grań, już nad jej wysokim uskokiem. Dalej łatwą już granią poprzez wielkie bloki w ciągu kilku minut na wierzchołek Łomnicy.

Tekst i zdjęcia: Leszek Jaćkiewicz

"Góry", nr 12 (115), grudzien 2004

(kb)