facebook
 
nowy numer GÓR
 
 
 
 
 
szukaj
 
 
 
Nasz kanał RSS
2017-03-07
 

Pirin

Góry Pirin wznoszą się w południowo-zachodniej części Bułgarii między dolinami rzeki Strumy (Струма) na zachodzie i Mesty (Места) na wschodzie, przełęczą Predeła (Предела) (1140 m n.p.m.) na północy i przełęczą Pariłskata Sedłowina (Парилската Седловина) (1170 m n.p.m.) na południu i ciągną się w kierunku północno-zachodnim i południowo-wschodnim. Trakowie nazywali je Orbełos („śnieżnobiałe góry”), Słowianie zaś nadali im imię boga ognia Peruna. Pirin to góry stosunkowo niewielkie, lecz o największych wysokościach względnych. Jeżeli chodzi o wysokości bezwzględne, to zajmują drugie miejsce w Bułgarii po Rile (Рила). Najwyższy szczyt Pirinu, Wichren (2914 m n.p.m.), jest zarazem czwartym co do wysokości na Półwyspie Bałkańskim, po szczycie Musała (Мусала; 2925 m n.p.m.) w Rile oraz po dwóch wierzchołkach Olimpu: Mitikas (2918 m n.p.m.) i Skolio (2916 m n.p.m.).

 

fot. T. Ostrowski


W Pirinie leży 176 jezior – wszystkie zgrupowane są w Pirinie Północnym. Jest tu też kilka godnych uwagi wodospadów, m.in. Demianiszki Skok (Демянишки Скок), Julenski Skok (Юленски Скок), Bynderiszki Skok (Бъндеришки Скок), Popinołyszki Wodopad (Попинолъшки Водопад). Klimat Pirinu jest górski, ale pozostaje pod wpływem śródziemnomorskich mas powietrznych ze średnią roczną temperaturą 13,3°C – 0,3°C. W dolinach charakteryzuje się on wysokimi temperaturami letnimi i łagodną krótkotrwałą zimą, a w wysokich partiach gór wydłużonym okresem zimowym. W wielu miejscach (Golemija Kazan, Bajuwi Dupki, Kutełskata Prespa i in.) śnieg leży przez cały rok, lato zaś jest krótkie i chłodne.

 

Duża część Pirinu wchodzi w skład parku narodowego i rezerwatów przyrody – są to okolice Bajuwi Dupki (Баюви Дупки), Małka Dżindżirica (Малка Джинджирица), Biała Reka (Бяла Река). Przyroda jest tu dziewicza, a duże obszary pokryte są lasami sosnowymi, świerkowymi i jodłowymi. Rosną tu także wiekowe trzystuletnie sosny rumelijskie,
a w pobliżu schroniska Bynderica (Бъндерица) stoi okaz zwany Bajkuszewa Mura (Байкушевата мура), liczący tysiąc trzysta lat. W rezerwacie Bajuwi Dupki – Dżindżirica rosną dwa takie drzewa, liczące tysiąc sto i tysiąc sto pięćdziesiąt lat. Symbolem Pirinu jest szarotka (Leontopodium alpinum), która występuje jedynie w marmurowej części Pirinu Północnego, kwitnie w lipcu i sierpniu (podobnie jak u nas znajduje się pod ścisłą ochroną). Świat zwierzęcy Pirinu, oprócz gatunków pospolitych, reprezentują także kozice, niedźwiedzie (kilkanaście par), orły i głuszce.


Wędrówki w górach Pirin
Trasa: Bansko – schr. Bynderica: 3.30 – 3.45 h – schr. Wichren: 4.15 h (szlak żółty), schr. Wichren – szczyt Wichren: 2 – 2.30 h (z powrotem: 1.30 h) (szlak czerwony), schr. Wichren – schr. Tewnoto Ezero: 5.30 h (szlak czerwony), Tewnoto Ezero – schr. Pirin 4 h (szlak czerwony) schr. Pirin – monaster Rożeński: 5 – 6 h – Melnik: 6 – 7 h (szlak zielony).


Z powrotem: Melnik – monaster Rożeński: 1.30 h – schronisko Pirin:
7 – 8 h; schr. Pirin – Tewnoto Ezero 5 h; schr. Tewnoto Ezero – schr. Wichren 5 h (szlak czerwony), schr. Wichren – szczyt Wichren: 2 – 2.30 h (z powrotem: 1.30 h) (szlak czerwony), schr. Wichren – schr. Bynderica: 30 min – Bansko: 3.30 h (szlak żółty).

 

 

 

Trasa przeprowadza łączy leżące w północnej części masywu Bansko z położonym na południowych jego krańcach Melnikiem. Po drodze wejś­cie na najwyższy szczyt masywu Wichren (2914 m n.p.m.); strome wejście rekompensują wspaniałe widoki z wierzchołka. Dalsza część szlaku wiedzie główną granią przez środkową część Pirinu Północnego, łącząc rejon Wichrenu z rejonem Kamenicy i kotła Belemeto (wspaniałe punkty widokowe). Odcinek od schr. Wichren jest bardziej monotonny, prowadzi łagodnymi dolinami i lasem. Za miejscowością Rożen jest wspaniały Rożenski Monastyr, a dalej przeciekawe formy z piaskowca zwane Melnickimi Piramidami. Trasa kończy się w kurorcie Melnik, gdzie na zmęczonego wędrowca czekają piwnice, w których serwuje się wyborne melnickie wina. Trzydniowa wędrówka tym szlakiem pozwoli poznać choćby pobieżnie wspaniały Piryn, odwiedzić szczególnie atrakcyjne partie tych gór (z najwyższym szczytem Vichren, podgórskimi wioskami-kurortami i monastyrem włącznie).

 


Z Banska
Z Banska wyruszamy ul. Pirin w kierunku południowym do szosy prowadzącej w stronę schronisk Bynderica i Wichren. Po dłuższym marszu schodzimy z głównej szosy i za znakami żółtymi kierujemy się na drogę leśną. Droga zagłębia się w stary las iglasty, mija studzienkę zwaną Cigansko Kładencze (Циганско Кладенче) i wychodzi na polanę Myrtwa Poliana (Мъртва Поляна), w pobliżu której znajdują się trzy źródła mineralne o temperaturze wody 15-23°C. Dalej droga zwęża się i jako szeroka ścieżka wbiega w Bynderiszką Dolinę (Бъндеришка Долина), wiedzie przez opuszczone kamieniołomy, kilkakrotnie przecina rzekę, by po 3 godzinach doprowadzić nas do rozległej polany zwanej Bynderiszka (Бъндеришка) lub Mecza Poliana (Меча Поляна), gdzie rozsiane są liczne skały polodowcowe. Stąd kierujemy się na południowy zachód i pokonujemy dolną część wschodniego zbocza grzbietu Pałaszica (Палашица). Po lewej stronie znajduje się 30-metrowy Bynderiszki Kanion (Бъндеришки Канион) z wieloma potokami i wodospadami. Największy z nich to Bynderiszki Skok (Бъндеришки Скок), liczący ponad 11 m. Uwaga: zejście w kanion bez specjalistycznego sprzętu jest bardzo niebezpieczne! Dalej szlak wychodzi na polanę w pobliżu schroniska Bynderica (Бъндерица). Stąd szybko docieramy do skrzyżowania, poniżej którego znajduje się pętla busów z Banska (trzy kursy dziennie w sezonie). Kierując się w górę asfaltową drogą, a następnie skrótem przez las, dochodzimy do widocznego z daleka schroniska Wichren.


Na Wichren
Od schroniska pniemy się po bardzo stromym zboczu, wchodząc w zakosy. Mozolnemu podejściu towarzyszą otwierające się za naszymi plecami widoki na imponujący Todoryn Wrych i inne masywy. Docieramy na przełęcz Kabata (Кабата) w grani głównej, oddzielającej masyw Wichrenu od masywu Chwojnatego Wrychu (2635 m n.p.m.). Następnie, kontynuując strome podejście, pniemy się ku północy na piramidę Wichrenu (2914 m n.p.m.). Roz­ciąga się stąd panorama całego Pi­ri­nu Północnego, dużej części Riły i Rodopów.

 


Spod Wichrenu nad Tewnoto Ezero
Od schroniska Wichren wraz ze szlakiem zielonym w stronę Todorynej Porty kierujemy się do kotła Bynderiszkich Jezior. Od rozwidlenia szlaków schodzimy krótko nad Dyłgoto Ezero, po czym pniemy się po rumowiskach głazów i wśród kęp kosówki. Do późnego lata zalega tu spory płat śniegu. W tyle za nami rozpościera się niepowtarzalna panorama Wichrenu. Stromym podejściem osiągamy główny grzbiet Pirinu, skręcając na nim w lewo. Odtąd szlak prowadzi wzdłuż kamienisto-trawiastej grani, częściowo wzdłuż „ostrza”, częściowo trawersami. Przechodzimy przez rejony masywów Wyzeła (2620 m n.p.m.), Goliam Tipic (2645 m n.p.m.) i Goliamata Strana (2644 m n.p.m.), mijając co jakiś czas urwiska opadające ku górnej części doliny Demianicy.

 

 

 Przelęcz pod Wichrenem

fot. T. Ostrowski


Z rejonu szczytu Prewalski Czukar (2604 m n.p.m.) otwiera się przepiękna perspektywa Waliawiszkich Jezior, leżących w kotle skalnym po drugiej stronie doliny. Po nagłym, krótkim zejściu na przełęcz Winarska Porta, przecinamy szlak zielony łączący schroniska Demianica i Sandanski, po czym znowu pniemy się wśród kosodrzewiny. Niebawem szlak wchodzi w tra­wers i dociera do przełęczy Prewalska (Mozgowiszka) Porta, gdzie spotyka szlak niebieski z Demianicy do schroniska Kamenica. Stąd zmierzamy na zachód przez południowe zbocza szczytu Waliawiszki Czukar (Валявишки Чукар; 2664 m n.p.m.), po czym podchodząc nieco w górę, docieramy nad Tewnoto Ezero z leżącym nad jego brzegiem schroniskiem o tej samej nazwie.

 

 

 

Widok na szczyty Wichren i Kuteło - oba powyżej 2900 m

fot. T.Ostrowski

 

Belemeto

To jeden z najrozleglejszych, a przy tym najpiękniejszych piryńskich kotłów polodowcowych. Jego wyższa północna część, w której się znajdujemy, jest wyrównana. Pokrywa ją dywan alpejskiej trawy i kwiatów, wśród których gdzieniegdzie występują kamieniste wysepki oraz gniazda niskiej kosodrzewiny. Lato trwa tu krótko i jest chłodne, a dostęp zimą jest przeważnie niemożliwy bez sprzętu alpinistycznego. Dookoła kotła wyrastają wyniosłe i posępne, bielejące płatami śniegu szczyty: Waliawiszki Czukar (Валявишки Чукар; 2664 m n.p.m.), Momin Dwor (Момин Двор; 2725 m n.p.m.), Kralew Dwor (2680 m n.p.m.), Małka Kamenica (Малка Каменица; 2679 m n.p.m.), Kamenica (Каменица; 2822 m n.p.m.) i Kameniszka Kukła (Каменишка Кукла; 2699 m n.p.m.). Z różnych stron świata dociera tu kilka szlaków. Nad Ciemnym Jeziorem (Tewnoto Ezero) leży niewielkie schronisko, czynne sezonowo.


Do schroniska Pirin
Spod schroniska nad Ciemnym Jeziorem podejście na przełęcz Kralewodworska Diasna Porta. Stąd ostre zejście kamienistym żlebem i dalej wędrówka nad jeziorem Mitrowo z widokiem na imponującą Kamenicę (2822 m n.p.m.). Docieramy do zielonego szlaku idącego od strony schroniska Bezbog. Nasza trasa schodzi dalej doliną przecinając tereny wypasowe, by w końcu dotrzeć do granicy lasu. Dalej szlak znów przechodzi przez malownicze, kwieciste polany i wędruje wzdłuż potoku Żelezina (Żelezniska Dolina). Po przebyciu lesistego grzbietu docieramy do schroniska Pirin.


Do wioski Melnik i Rożeńskiego Monastyru
Od schroniska Pirin idziemy na południe krętą leśną drogą (drewniany most przez rzekę Baszmandra, Башмандра). Dalej wychodzimy na przełęcz między szczytem Czatałczuczur (Чаталчучур) a grzbietem Demirchan (Демирхан). Stąd prowadzi wąska ścieżka. Mija ona kilka potoków i wiedzie przez las mieszany, by doprowadzić do gołego grzbietu z pięcioma niewielkimi szczytami. Przy pierwszym z nich natrafiamy na mały szałas. Po przejściu grzbietu dochodzimy do małej przełęczy skąd ścieżka sprowadza ku źródełku Właszkata Czeszma (Влашката Чешма). Szlak wędruje przez niskopienny las i dociera do grzbietu Sołunski Presłap (Солунски Преслап), gdzie stoją dwa budynki byłej bacówki i skąd roztacza się wspaniały widok na szczyty Limankowica (Лиманковица), Stefanow Wrych (Стефанов Връх) i Trite Wyrcha (Трите Върха) – Jałowarnika (Яловарника), Kuklite (Куклите) i Golena (Голена). Następnie lasem i polanami wędrujemy w rejon grzbietu Kisełec-Petrowa Cyrkwa. Miejscami rozciągają się widoki na Pirin Środkowy i Południowy (na południe), w dali zaś rysują sylwetki gór Sławianka (Славянка) i Bełasica (Беласица). Następnie schodzimy doliną Rożenskiego Potoku, która doprowadza nas do miejscowości Rożen. W jej pobliżu natrafimy na Monastеr Rożeński, nie tak imponujący jak sławetny Rilski Monaster, ale posiadający za to wspaniałą atmosferę sprzyjającą skupieniu i medytacji. Stąd do Melnika mamy 4 km. Za klasztorem czeka nas strome podejście na Mełniszki Piramidi (Мелнишки Пирамиди), zadziwiające formy skalne, które na skutek erozji wytworzyły się ponad doliną, układając w fantastyczne labirynty wzniesień o kształcie piramid. Wędrówka wąską ścieżką przez „piramidy” stanowi nie lada atrakcję. Dalej doliną Rożensko Dere (Роженско Дере) dochodzimy do pierwszych zabudowań Melnika.

 

Piramidy Mielnickie, twory z piaskowca w południwoej części Pirinu

fot. T. Ostrowski

 

Powyższy tekst powstał na podstawie przewodnika Bułgaria. Pejzaż słońcem pisany, Kraków: Wydawnictwo Bezdroża. Autorami opisów są: Danuta Matysiak-Najdenowa, Robert Sendek, Tomasz Poller. Opracował: Tomasz Ostrowski.

 

Dojazd w Pirin
Z Sofii kursują autobusy (również prywatnych firm) do większości miejscowości leżących u podnóży Pirinu, takich jak Razłog, Bansko, Dobriniszte, Goce Dełczew, Sandanski. Lokalne autobusy docierają z Sandanskiego do Melnika. Do Banska i Dobriniszte możemy dojechać kolejką wąskotorowąz Septemwri, co samo w sobie jest już atrakcją (o czym pisaliśmy w ostatnim numerze GÓR). Warto skorzystać z autobusów bądź busów, które umożliwiają dojazd do niektórych schronisk. W ten sposób można dotrzeć z miasta Sandanski do schroniska Jane Sandanski lub z Banska w rejon schronisk Bynderica i Wichren.

 

Baza noclegowa w Pirinie
W Pirinie Północnym znajduje się dwanaście schronisk oraz cztery schrony turystyczne, które czynne są cały rok (oznakowanie jest staranne). W Pirinie Środkowym są dwa schroniska turystyczne – Popowi Liwadi i Malina, w Pirinie Południowym zaś nie ma ani jednego. Poniżej podano wykaz najważniejszych obiektów leżących na opisanych trasach:


schr. Bezbog (2240 m n.p.m.) – 140 miejsc noclegowych (prąd, woda, c.o., kuchnia turystyczna, radiotelefon, sprzęt ratowniczy)


schr. Bynderica (1770 m n.p.m.) z 1915 r. – 180 m.n. (prąd, woda, kuchnia turystyczna, radiotelefon) oraz latem pole namiotowe dla 120 osób


schr. Demianica (1895 m n.p.m.) – 220 m.n. (latem obóz namiotowy na 40 miejsc; prąd, woda, kuchnia turystyczna, radiotelefon, sprzęt ratowniczy)


schr. Goce Dełczew – 70 m.n. oraz bungalowy na 40-50 miejsc (prąd, woda, kuchnia turystyczna, radiotelefon, sprzęt ratowniczy)

 


schr. Jane Sandanski (Яне Сандански; 1230 m n.p.m.) – 120 m.n. (prąd, woda, kuchnia turystyczna)


schronisko Jaworowa (1740 m n.p.m.) – 107 m.n. (prąd, woda, kuchnia turystyczna, radiotelefon), latem w obozie namiotowym nocować może dodatkowo 67 osób


schr. Pirin (1640 m n.p.m.) – 74 m. n. (prąd, woda, kuchnia turystyczna, radiotelefon)


schr. Sini Wrych (Sinanica; Сини Връх, Синаница, 2200 m n.p.m.) – 40 m.n. (radiotelefon, kuchnia turystyczna), dawny schron Tewnoto Ezero (2500 m n.p.m.), Wasiłaszkite Ezera, schr. Wichren (1950 m n.p.m.) – 160 m. n. (obóz namiotowy na 40 miejsc w sezonie letnim; prąd, woda, kuchnia turystyczna, radiotelefon, sprzęt ratowniczy).

 


Numer GÓRY 7- 8 (110 - 111) 2003


Więcej nowości i ciekawych artykułów znajdziesz na naszym nowym serwisie: www.magazyngory.pl
 
Kinga
 
2024-02-26
Tylko w GÓRACH
 

Wschodząca Gwiazda

Komentarze
0
 
 
Kinga
 
2024-02-07
Tylko w GÓRACH
 

Nie wiem co zdarzy się jutro – Denis Urubko

Komentarze
0
 
 
Kinga
 
2024-02-05
Tylko w GÓRACH
 

10 Naj…

Komentarze
0
 
 
Kinga
 
2024-02-02
Tylko w GÓRACH
 

Nauka pokory – Jacek Czyż wspomina pamiętne rysy off-width

Komentarze
0
 
 
Kinga
 
2024-01-29
Tylko w GÓRACH
 

Kacper Tekieli (1984–2023) – In Memoriam

Komentarze
0
 
 
 
 
Copyright 2004 - 2024 Goryonline.com